Xôi ngũ sắc là một món ăn nghi thức của người nước Việt Nam được bắt nguồn từ người dân tộc Tày, Nùng ở Cao Bằng. Điểm đặc biệt của xôi ngũ sắc là sự hài hòa giữa những nguyên liệu đặc thù của sắc thái đa dạng được tạo nên từ những loại hoa quả, rau củ, lá cây không thể biết trước nên vô cùng an toàn.
Xôi ngũ sắc hường được làm vào trong những hoàn cảnh lễ đầu năm mới, hiếu, hỷ có màu chủ đạo là đỏ, đen, tím, trắng, vàng. Tuy nhiên, cũng có bộ màu khác như có thêm xanh dương, tùy theo nguyên liệu sắc thái được tiến hành.
Theo quan niệm của người dân tộc: Màu đỏ là khát vọng sống và ước mơ; màu tím là đất đai trù phú; màu vàng là ấm no và phồn thịnh, bình an; màu xanh là núi rừng, môi trường sống, nương rẫy; màu trắng là tình người như tình yêu, tình thân, tình yêu thủy chung,… Hoặc cũng có khái niệm khác màu của Ngũ hành (Kim (kim loại) – trắng, Mộc (cây cối) – xanh lá, Thủy (nước) – đen, xanh dương, Hỏa (lửa) – đỏ, tím, cam, Thổ (đất) – vàng) tạo nên môi trường sống bên cạnh họ chứ ko nhất thiết theo đúng thuyết ngũ hành như chúng ta biết.
Để tạo nên sắc thái không thể biết trước cho xôi ngũ sắc, người dân tộc thường dùng những loại nguyên liệu như: Màu xanh lá: lá chuối, lá dứa, lá gừng, lá nếp,… Màu đỏ, cam: gấc,… Màu vàng: nghệ, quả dành dành,… Màu tím: lá cẩm, quả mùng tơi, lá cây cau, lá cơm đen, củ rền đỏ, thanh long tím,… Màu đen: nếp cẩm,… Màu trắng thì để nguyên màu của gạo nếp. Chúng được chế lấy nước sau ấy ngâm gạo ít nhất cần 4 tiếng đồng hồ để cho sắc thái được ngấm vào trong gạo. Sau lúc có màu, người ta mới mang đi đồ xôi, mỗi màu một chõ riêng để ko bị lẫn.
sắc thái của xôi ngũ sắc của người dân tộc vô cùng bắt mắt và đa dạng. Mỗi loại xôi màu đều có hương vị đặc thù riêng, tạo nên sự phong phú và đa dạng cho xôi ngũ sắc nghi thức.
Việc dùng những nguyên liệu không thể biết trước để tạo sắc thái cho xôi ngũ sắc ko chỉ tạo nên được thực phẩm an toàn và có lợi cho sức khỏe àm còn trợ giúp bảo vệ môi trường lành mạnh. chính vì vậy chúng ta luôn khuyến khích dùng màu không thể biết trước cho những món ăn thay vì dùng màu hóa chất tổng hợp đầy độc hại.
Nói chung xôi ngũ sắc của người dân tộc đa dạng về sắc thái, hương vị phong phú, giàu vai trò, tạo nên nét đặc thù riêng cho từng vùng miền. Việc dùng những nguyên liệu không thể biết trước để tạo sắc thái cho xôi ngũ sắc cho món ăn an toàn và nên là một xu hướng nên dùng trong ẩm thực bây giờ thay vì dùng những phẩm màu, hóa chất. Hãy cùng thưởng thức món xôi ngũ sắc và tìm hiểu thêm về văn hóa ẩm thực của những dân tộc, nếm trải nhiều mĩ vị nhân gian hơn để chúng ta hiểu thêm hơn về sự đa dạng trong nền ẩm thực nước Việt Nam.
